Önceki yazımızda Kuran ve İncil’de meleklerden nasıl bahsedildiği hakkında konuşmuştuk şimdi ise ” Tevrat’ta Melekler “den nasıl bahsedildiğini anlayacağız.

Tevrat’ta Melekler

Yahudi inanışına göre, melek kavramıyla ilk kez Tevrat’ın birinci kitabı olan Yaratılış’da (Bereşit) karşılaşırız.

Avraam Avinu’nun cariyesi olan Hagar, hamileyken çölde ona bir melek görünür, ona eve dönmesini söyler… Avraam Avinu’yu evinde adam kılığında üç melek ziyaret eder, yemekten sonra ona ve karısı Sara’ya Yishak’ın doğacağını müjdelerler.

Avraam Avinu oğlu Yishak’ı, Moriah Dağı’nda kurban etmeğe hazırlanırken, gökten bir melek iner, Avraam’a bir koç gönderir ,oğlu yerine onu kurban etmesini söyler. (Yaratılış 22:10-18).

Yaakov bölümünde, Yaakov’un merdivenlerden inip çıkan, ünlü melek rüyası, Yaakov’un geceden sabaha kadar melekle güreş tutması, kardeşi Esav’a barış için bir meleği ulak olarak göndermesi gibi anlatılar mevcuttur.

Tevrat’ta, Peygamberler(Neviim)kitabında ve birçok kutsal dini metinde, meleklerden bolca söz edilmektedir.

Yahudi inanışına göre, melekler ruhani yaratıklardır. Hiçbir zaman fiziksel bir varlıkları yoktur. Örneğin Neviim kitabındaki peygamberlerin bazıları onları kolları kanat olan, gökselliğe yaraşır tiplemeler biçiminde tasvir etmişlerdir.

HAYOT HAKODEŞ

(Yaşayan kutsal varlıklar)

Melekler evreninin en yüksek rütbesini taşıyan melek sınıfıdır. Bunlar aydınlanmış varlıklar olup, Tanrı’nın Tahtı’nın etrafında dururlar. Ayrıca yeryüzünün ve uzayın derinliklerinde, evrenin her tarafında, etrafında çepeçevre dururlar. Bu melekler etraflarına saçtıkları ışıklarla her yeri aydınlatırlar. Işıkları o denli güçlüdür ki, uzaktan yanan ateşler gibi gözükürler. Yahudiliğin  mistik kitabı Kabala’ya göre bu meleklerin lideri METATRON’dur. Ezekiel Kitabı’nda (1-10) bunlardan söz edilir.

DÜŞMÜŞ MELEKLER

Kötü davranışları olan ve Tanrı’nın göksel kurallarına isyan eden, bu yüzden cennetten sürgün edilen meleklere Düşmüş Melekler denir. Tevrat’ta bunlardan çok söz edilmemekle birlikte, din bilginleri bunları günahkâr ve cennetten kovulmuş melekler olarak kabul eder. Bunlar cennette melek orduları ile savaştıktan sonra yenilmişler ve yeryüzüne düşmüşlerdir. Satan (Şeytan), cinler, iblisler ve gözcü melekler bunların arasındadır.

Bu melekler tarih boyunca ve günümüzde dinsel metinlerde, edebiyatta, görsel sanatlarda çokça yer almaktadır.

Bu meleklere; ‘Tanrı’nın Oğulları’ Nefillerin (Nefilim) Babaları” ve ‘Gözcü Melek’ler denilmektedir.

NEFİLİM

Tora’nın birinci kitabı olan Yaratılış (Bereşit) kitabında; Nefilim hakkında bilgi mevcuttur. Onlardan ‘Tanrı oğulları’ olarak bahsedilmektedir.

“Ve vaki oldu ki, toprağın yüzü üzerinde adamlar çoğalmaya başladı ve onların kızları doğduğu zaman, Tanrı Oğulları, adam kızlarının güzel olduklarını gördüler ve bütün seçtiklerinden kendilerine karılar aldılar (…)

Tanrı Oğulları, insan kızlarına vardıkları ve bu kızlar onlara çocuk doğurdukları zaman, o günlerde ve ondan sonra yeryüzünde Nefilim (dev adamlar) vardı; bunlar eski zamandan zorbalar, şöhretli adamlardı.”

Böylece Tanrı, tüm bu yaratıkları ve onlarla aile kuran insanları yok etmeye karar verdi. Böylece Nuh Tufanı gerçekleşti. (Yaratılış Kitabı: Bap 6)

Enoh’un (Hanoh) birinci kitabında ilk insanları uzaktan izleyip, rapor vermekle görevli olan Gözcü baş melek Semyaza’nın önderliğinde dünyaya gönderilmiş ‘Gözcü Melek’lerin, zaaflarına yenik düşüp, insan ırkının kadınlarıyla birlikte olmaları sonucu Nefillerin türediği yazılıdır. Nefiller, melek babalarının aksine, doğaüstü yanları aza indirgenmiş, kanatları doğaüstü güçlerden ziyade, nefes almaya yarayan organlara dönüşmüştür. Ezekiel’in kitabında, (32:27) bölümünde onlardan ‘Devler’ diye bahsedilmektedir. Tevrat’ın diğer bölümlerinde onlardan; Emim (korku verenler), Refaim (Ölüler), Anakim (uzun boylular), Giborim (kahramanlar, cesurlar) diye söz edilmektedir. Nefilim’den, Tevrat’ta tam 150 kez Giborim olarak bahsedilir. Şelomo’nun kitaplarından ‘Atasözleri Mişle’de (30:30) ‘Aslanlar’, Yaratılış Kitabı’nda (10:9) ‘Avcılar’, Yeremya’nın Kitabı’nda (51:30) ‘Askerler’, Daniel Kitabı’nda (11:3) ‘Liderler’ olarak bahisleri geçmektedir.

Birinci Samuel Kitabı’nın 18.bölümünde, bahsi geçen David ile Golyat öyküsünde, genç David’in sapan ve taşla yere yıkıp başını kestiği dev adam, Pelişti Golyat’ın bir nefil olduğu, daha sonra din bilginleri tarafından yazılan Midraş Kitabı’nda kayıtlıdır.

Gözcü Meleklerden, Daniel Kitabı’nda bahsedilir: “ve mademki kral gözcü ve mukaddes bir meleğin göklerden inmekte olduğunu gör dü…” Daniel Kitabı Bap 4.

SATAN

Tevrat’ta, Satan’dan, melek diye söz edilmez, ayrıca düşmüş bir melek olduğundan da bahsedilmez. Satan, İbranice, kötücül, düşmanca davranan, sıkıntı veren anlamına gelmektedir.

Satan’ı Tevrat’ın üç ayrı yerinde, Tanrı’dan çok aşağı yerlerde, kalitesiz rollerde görmekteyiz.

“Ve Rabbin önünde durmakta olan Kohen Gadol (Büyük Kahin) Yeşu’yu ve ona hasım olmak için onun sağında durmakta olan Satan’ı bana gösterdi. Ve Rab Satan’a dedi: Seni Rab azarlasın ey Satan; evet Yeruşalayim’i seçmiş olan Rab seni azarlasın.” (Zeharya 3:1-2)

“Tanrı’nın oğulları, Rabbin önünde yine kendilerini takdim etmeğe geldikleri gün vaki oldu ki, onların arasında Satan da Rab’bin önünde kendini takdim etmek için geldi. Ve Rab Satan’a dedi: “Nereden geliyorsun?” (İyov :Bap 2)

“Ve Satan, İsrail’e karşı kalktı ve İsrail’i saymak için David’i tahrik etti” (1. Tarihler: Bap 21)

Din dışı İbrani metinlerinde Satan, kötülüklerin başı, iblis ve cinlerin ordusunun lideri olarak tanıtılır. Cennetten atılmıştır ve düşmüş bir melektir. Daha sonraki yüzyıllarda yazılan metinlerde ise melekler veya Maşiyah(Mesih) tarafından yok edileceğinden bahsedilir.

‘Düşmüş Melek’ler hakkındaki diğer düşünceler ise Yahudi inanışları arasında, II. Bet ha Mikdaş döneminde başlamıştır. Bu düşünceler genellikle Azazel ve Satan üzerine kurulmuştur. Ortaçağ’dan itibaren ise, din bilginleri daha rasyonalist düşünerek, ‘Düşmüş Melek’lerden ziyade, kötücül varlıkların olduğunu her ne kadar kabullenmişlerse de, onların iyilik karşısında mağlup olacaklarına ve yok olacaklarına inanmışlardır.

AZAZEL

Azazel adı Tevrat’ta üç kez geçmektedir. Yahudi geleneğinde Azazel adı hem ‘günah keçisi’ hem de ‘düşmüş melek’ veya ‘iblis’ olarak kullanılır. Moşe Peygamber ve halkı Sina Çölü’nde 40 yıl boyunca Mişkan’da, daha sonra birinci ve ikinci Bet ha Mikdaş dönemlerinde, Kohen Gadol günahlara kefaret olarak takdimler sunardı. Tişri ayının 10.gününde(Yom Kipur), tören sırasında Kohen Gadol halkın günahlarını itiraf ederken, ellerini bir keçinin üzerine koyardı. Daha sonra bu keçi yabana salınır ve bir uçurumdan aşağı atılırdı. Bu, kefareti ve Tanrının bağışlayıcılığını sembolize ederdi.

Sudenaz KÖŞKLÜ / Tevrat’ta Melekler