Herkese merhaba bu haftanın konusunu İnka İmparatorluğu ’nun yıkılışı üzerinden tüm Amerika kıtasının hangi stratejilerle Avrupa’nın eline geçtiğini yazacağım .
Özellikle son günlerde Uygarlık Tarihi dersinden kalma notlarımı incelerken bu konuda hiçbir şey yazmadığımı fark ettim .Bu postta Jared Diamond’un kitabı Tüfek , Mikrop ve Çelik ; ana kaynağım oldu . Ancak İnka Medeniyeti çok kapsamlı bir konu . Günümüz şartlarında bile sırrı çözülememiş pek çok gelişmeye sahip .
İçindekiler
İnka İmparatorluğuna kısa bir bakış
İnkalar , And Dağları ve Büyük Okyonus’un kıyıları boyunca Güney Amerika’nın batı kısmında yaşamış yerli halklarındandır. 1200’Lüyıllarda kurulduğu düşünülen İnka İmparatorluğu 1532 yılında Atahualpa’nın esir alınıp öldürülmesinden sonra çöküşe geçmiş ve 1572’de de tamamen yıkılmışlardır. Günümüzde bile çözülemeyen tekniklerle yaptıkları tapınaklar ve And dağlarının en tepelerine konuşlanmayı başarmış güçlü bir Amerikan yerli halktır. Zengin altın kaynaklarına sahiptirler .İklim müsaade etmemize rağmen kurdukları sistemle tarım ürünü yetiştirmeyi başarmışlar.
Niye sadece yıkılışını konu aldım ?
Çünkü yıkılışı o kadar ilginç ki hem Avrupa ülkelerinin Amerika kıtasına yayılışını açıklıyor hem de İnkalar’ın 80.000 kişiyle 164 İspanyol askerine yenilgisini , yazmaya değer buldum. Bu konuyu yazarken kitaptan alıntılarda yapacağım. Zira kitapta zaten İspanyolların galibiyetini ordunun başındaki Vali Pizarro’nun kardeşleri; Hernando ve Pedro’nun da içinde olduğu görgü tanığı altı kişinin İmparatorlarına yazdığı mektuptan alıntı yaparak açıklamıştır.
80.000 ADAMIYLA 164 İSPANYOL ASKERİNE YENİLEN “ATAHUALPA “
O dönemde İnka İmparatoru Atahualpa . İspanya ordusunun başında ise Francisco Pizarro . İspanya ordusu derken bile garipsedim çünkü sadece 164 kişiler. Az sayıdaki İspanyol ordusunun yaşadıkları bölgeye geldiğini duyan İnka İmparatoru Atahualpa haberci göndererek kendileriyle dostça görüşmek istediğini iletir. Yani düşününce çekincesi olmaması çok normal. Çünkü kendilerinden sayıca çok çok azlar . Üstelik bölgeyi de onlar kadar tanıyamazlar. Sözleştikleri gibi Atahualpa tüm görkemiyle sekiz kişinin taşıdığı tahtırevanla Cajamarca’ya geldi .
İspanyolların valisi Pizarro , Rahip Vicente de Valverde’yi Atahualpa ile konuşmaya gönderdi . “ Tanrı adına ve İspanya kralı adına Hz. İsa’mızın yasasına uymaya “ davet etmesini söyledi. Rahip bir elinde haç bir elinde Kitab-ı Mukaddes ile Atahualpa’nın bulunduğu yere giderek kendisini Hıristiyanlık dinine davet etti . Atahualpa ise Kitabı aldı ve incelemeye başladı. Rahibin kitabı açmak için yardım etmesine karşılık ise rahibin eline öfkeyle vurdu ve kitabı kendisi açtığında da kitabı yere fırlattı. Bu durum aralarındaki çatışmayı başlatan olay oldu . Sayıca az olan İspanyol ordusu top ateşi ve çıkarttıkları türlü seslerle yerlilere korku saldılar. Onlar silahsız olduğu için hiçbir hiç bir İspanyol askerini yaralayamadılar hatta korkudan panik halde birbirlerine zarar verdiler.
Valinin kendisi de Atahualpa’nın tahtırevanına giderek onu taşıyan yerlilerle apansız bir mücadeleye girişti. Mektuptan birebir alıntı “ Tahtırevanı taşıyan yerlileri öldürmemize karşın ölenlerin yerini hemen başkaları alıyor onu havada tutmaya devam ediyorlardı , böylece yerlileri alt edip öldürmek uzun zamanımızı aldı . Sonunda yedi ya da sekiz süvari atlarını mahmuzladı , tahtırevana yan taraftan saldırıp büyük bir çabayla öteki tarafa devirdik böylece Atahualpa’yı esir aldık… ” . Atahualpa’nın kendisi , bu savaşta 7000 bin adamını öldürdüklerini kabul etmiştir.
Bütün bu olan bitenden sonra işi daha da ilginç bir yöne çekecek olursak ; o da Atahualpa’nın fidye karşılığında serbest bırakılacağına inanması olmuştur.
İnkalar neden yenildi ?
İnkaların nasıl ve neden yenildiği hepimiz için halen daha soru işareti değil mi ? İnkalar kendilerinin sayıca çok çok altında olan İspanyol askerlerine yenildiler .
Çünkü iki ordu arasında teknik pek çok fark vardı bunlar
- İspanyol ordusunun ateşli silahlara sahipken yerlilerin elinde sapan gibi taş gibi daha ilkel silahların olması ve karşı ordudaki silahları ilk kez görmeleri . İspanyolların at kullanması .
- Yerlilerin henüz yazıyı kullanmaya geçmedikleri için yazılı kaynakları yok bu yüzden İspanyol ordusunun gücünden ve niyetinden habersizdiler.
- İspanyolların gemi gibi ulaşıma yön veren icatlara sahip olması . Aksi olsaydı zaten Avrupalılar Amerika’yı işgale değil de Amerikalılar Avrupaya gelirdi.
- Ayrıca bilinçli olarak getirilen çiçek hastalığı gibi hastalıkları kıtaya yaymaları ile yerli halktan kurtulmaları .
Sonuç olarak sayıca üstün olan yerli halkın bu yenilgisi ; tüm kıtanın nasıl ele geçirildiğini açıklar nitelikte. Avrupalı milletler , Amerika’ya yaptığı coğrafi keşifler ile oranın tüm zenginliklerini ele geçirmiş ve dünyada bu gelişmelerle üstün olmaya başlamıştır.
Gözde ŞENGÖREN / İnka İmparatorluğu
