Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı Genel Özellikleri

Cumhuriyet Dönemi Türk romanına başlamadan önce Türk edebiyatında roman ve romanın gelişimine göz atalım.

Roman Nedir? Romanın Gelişimi

Roman, insanın başından geçmiş ya da geçebilecek, tasarlanmış olayları anlatan uzun, kurmaca metinlere denir.

Roman, bir olay etrafında gelişir; ana olayı destekleyen ikinci dereceden olaylar yardımıyla ve kahramanların duygularının incelenmesiyle derinleşir. Roman bir olay, olayda yer alan şahıslar (kahramanlar), olay zamanı ve olayın geçtiği yer (mekân) olmak üzere dört temel unsur üzerine kurulur.

Edebiyatımızda divan edebiyatındaki Leyla ile Mecnun, Hüsrev ile Şirin, Yusuf ile Züleyha gibi mesneviler; halk edebiyatındaki Kerem ile Aslı, Tahir ile Zühre gibi hikâyeler, meddah hikâyeleri veya destanlar gibi olay çevresinde gelişen ve anlatma esasına dayalı ürünlerimiz varsa da Batılı anlamda roman 19. yüzyılda Tanzimat’la edebiyatımıza girmiştir.

Edebiyatımıza Fransızcadan tercümeyle giren romanın ilk örneği Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’dan çevirdiği Telemak adlı eserdir.

Çevirilerden sonra ilk yerli romanımız Şemsettin Sami’nin yazdığı Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat’tır.

Namık Kemal’in İntibah’ı ve Ahmet Mithat Efendi’nin Felâtun Bey’le Râkım Efendi’si ise bu dönemde yazılan önemli romanlarımızdandır.

Tanzimat Edebiyatının II. Dönemi’nden itibaren Recaizade Mahmut Ekrem’in Araba Sevdası, Samipaşazade Sezai’nin Sergüzeşt romanı teknik yönden güçlü romanlar olarak karşımıza çıkar.

Tanzimat Dönemi’nin sonlarına doğru, daha gerçekçi konulara değinen, tekniği gelişmiş romanlar yazılmaya başlanır.

Servetifünun Dönemi’nden itibaren teknik yönden kusursuz, Batılı romanlarla boy ölçüşebilecek romanlar yazılmaya başlanmıştır. Halit Ziya Uşaklıgil bu dönemin en önemli romancısıdır.

Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı Genel Özellikleri

• Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı 1923’te Cumhuriyet’in ilanıyla başlar. Cumhuriyetin ilanıyla  birlikte toplumsal yaşam ve yönetim biçimindeki değişimler edebiyata doğrudan yansımıştır.

• Cumhuriyet’in ilk yıllarında roman yazarlarının büyük bir çoğunluğu birinci Dünya Savaşı ve Milli mücadele ile ilgili olayları konu edinmişlerdir.

• Atatürk ilke ve inkılapları çevresinde oluşan konuların işlenmesine önem verilmiştir.

• Birçok romanda Anadolu insanı, yanlış Batılılaşma ve ahlak bozuklukları üzerinde durulmuştur. Doğu-Batı çatışması konularının devam ettiği görülmektedir.

• Halk ve aydın kesimin birbirine yabancılaşması yine işlenen konular arasındadır.

• Romanlarda realist (gerçekçi) ve gözlemci bir anlatım tercih edilerek; sade bir dil kullanmaya özen gösterilmiştir.

• Romanların içeriğinde toplumsal konular önem kazanmıştır. Milli mücadele, savaş yılları, savaşın toplumu nasıl etkilediği …. gibi konular birçok romana konu olmuştur.

• Cumhuriyet’in ilanından sonra ülkemizde hızlı bir şekilde sosyo-ekonomik değişim yaşanmış, toplumun tüm kesimi bu değişimden etkilenmiştir. Bunun sonucunda da romanlarda halkın yaşadığı sorunlar gerçekçi ve toplumcu bir yaklaşımla dile getirilmeye başlanmıştır. Yazarların dünya görüşleri ve benimsedikleri ideolojiler de bunda etkili olmuştur.

• Bireyin iç dünyasını, ruhsal durumu yansıtan romanlar yazılmıştır. Toplumcu gerçekçiliğin yanı sıra insanın psikolojisi de önem kazanmış ve romanlara yansımıştır.

• Bu dönemde dikkat, çeken gelişmelerden biri de modernizm akımıdır. “Modernizm” akımı bütün dünyada yankı uyandırmıştır. Modernizm de esas olan “geleneksel olanı reddetme” dir. Bunu benimseyen romancılarımızda geleneksel olanı reddederek eserler vermişlerdir.

• Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı üslup, konu ve sanat anlayışı yönüyle farklılıklar göstermektedir.