⇒ Bir fiilin kip ve kişi eki almış biçimine çekimli fiil adı verilir.

⇒ İki başlıkta incelenir.

BASİT VE BİRLEŞİK ZAMANLI (ÇEKİMLİ) FİİLLER

A- BASİT ZAMANLI FİİLLER

FİİL + KİP + KİŞİ 

dön +  dü  +  m

⇒ Tek bir kip eki alırlar.

⇒ 3. tekil kişi eki olmadığını unutmayın. Bu durumda da basit zamanlı fiildir.

• Okul balosunda konuşacak. (kim? → O)
• Kitap okumayı seversiniz.
• Benimle yarın sinemaya gelir misin?
• Sonra ödevlerine bakmalıyız.

DİKKAT: Emir kiplerinin ekleri yoktur. Ek almadıkları halde kip ve kişi eklerini taşıdıkları için çekimli fiildir.

“yaz-, sev-, bak-, oku, gel-, -anla,…”

B- BİRLEŞİK ZAMANLI FİİLLER

FİİL + KİP + KİP + KİŞİ 

yaz +  mış  +  dı +  m

⇒ Fiilin iki kip eki almış biçimidir.

• Bunca zaman sonra gelmeliydin.
• Yazdıklarını tekrar gözden geçirecekmiş.
• Bunu daha önce yaşamıştım.
• Saklandıkları yerden çıkacaklarmış.

⇒Basit çekimli fiillere ek fiilin getirilmesiyle yapılır.

⇒Birleşik zamanlı fiiller üç grupta incelenir.

1) Hikâye birleşik zamanı : 

⇒Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin “idi” şekli getirilerek yapılır.

   sev – miş – idi – m  }  sevmiştim

⇒ Fiilin çekimini adlandırırken “gelmek fiilinin öğrenilen geçmiş zamanının hikâyesi” deriz.

• Seviyorduk (sevmek fiilinin şimdiki zamanının hikâyesi)
• Sevdiydik
• Sevmiştik
• Severdik
• Sevmeliydik (sevmek fiilinin gereklilik kipinin hikâyesi)
• Sevseydik
• Seveydik

2) Rivayet birleşik zamanı : 

⇒ Fiilin basit çekiminden sonra ek fiile “imiş” eki getirilerek yapılır.

    gel – ecek – imiş – m  → gelecekmişim

• Geliyormuşum (şimdiki zamanının rivayeti)
• Gelecekmişim
• Gelmişmişim
• Gelirmişim
• Gelmeliymişim (gereklilik kipinin rivayeti)
• Gelseymişim
• Geleymişim

3) Şart bileşik zamanı : 

⇒ Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin “ise” şekli getirilerek yapılır.

    Bil – ecek – ise  → bilecekse

• Biliyorsanız (bilmek fiilinin şimdiki zamanının şartı)
• Bildiyse
• Bilmişse
• Bilirse
• Bilmeliyse (bilmek fiilinin gereklilik kipinin rivayeti)

ÖRNEK SORU

Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi “şimdiki zaman rivayeti” biçimindedir?

A) Oturdukları evi 20 yıl önce almışlarmış.

B) Geçen yıl arada sırada arkadaşlarla buluşup sinemaya gidiyorduk.

C) Ben de onun gelmesini bekliyordum.

D) Filmi ben de yıllar önce görmüştüm.

E) Eskiden kışlar daha soğuk, yazlar daha sıcak geçiyormuş.

(ÖYS 1995)

CEVAP: Doğru cevap “E” seçeneğidir. ( geç-iyor-imiş)