Uyak Örgüsü ( Kafiye Şeması)
3

⇒ Bir dizenin hangi dize ile uyaklı olduğunun gösterilmesine “uyak düzeni(kafiye şeması) denir. Dizelerin son seslerine bakılarak uyak şeması çıkartılır.

A. DÜZ UYAK : “aaaa, aabb, aaab” şeklinde olabilir.

Aşkın aşıklar öldürür / a

Aşk denizine daldırır / a

Tecelli ile doldurur    / a

Bana seni gerek seni / b

Daha deniz görmemiş bir çoban çocuğuyum / a

Bu dağların eskiden beri aşinasıdır soyum     / a

Bekçileri gibiyiz ebenced buraların                 / b

Bu tenha derelerin, bu vahşi kayaların            / b

B. ÇAPRAZ UYAK : Birinci ile üçüncü, ikinci ile dördüncü dizelerin kendi arasındaki uyaklı olduğu biçimdir. “a b a b” şeklindedir. 

Sarı saçlarına deli gönlümü           / a

Bağlamışlar çözülmüyor Mihriban / b

Ayrılıktan zor belleme ölümü         / a

Görmeyince sezilmiyor Mihriban   / b

C. SARMA(L) UYAK : Birinci ile dördüncü, ikinci ile üçüncü dizelerin kendi arasında uyaklı olduğu biçimdir. “a b a b” şeklindedir.

⇒ “a” lar “b” leri sarıp sarmaladığı için bu ismi almıştır.

Ne toprağa gömülmektedir / a

Ne ruhun uçması tenden    / b

Ölüm, ölüm gülerekten       / b

Bir bayrak altında ölmektir  / a

D. MANİ TİPİ UYAK : Bir dörtlüğün üçüncü dizesi dışında diğer dizeler uyaklıdır. “a a x a” şeklindedir.

Akşamlar olmasaydı / a

Badeler dolmasaydı  / a

Yâr koynuna girince  / b

Hiç sabah olmasaydı / a

E. ÖRÜŞÜK UYAK : Üç dizeli bentlerde kullanılan ve bizde ilk örneklerini Servetifünun şiirinde görülen uyak düzenidir. Batıdan edebiyatımıza “terzerima” nazım şekliyle girmiştir.

” a b a – b c b – c d c – …”

Seni gördüm de ey perî, gönlüm / a
Düştü bir âşıkâne ümmîde          / b
Tâ ebed kaldı serseri gönlüm     /  a

ASONANS: Dizelerde aynı ünlülerin tekrarıdır.

Anlattı uzun uzun

Şehrin uğultusundan usanmış ruhumuzun   “u” sesleri tekrarlanmış, asonans yapılmıştır.

ALİTERASYON: Dizelerde aynı ünsüzlerin tekrarıdır.

Kim o deme boşuna benim ben

Öyle bir ben ben ki gelen kapına baştan başa sen  “b” sesleri tekrarlanmış, aliterasyon yapılmıştır.

NAKARAT: Şiiri oluşturan bölümlerin her birinin sonunda tekrarlanan dizelerdir.

Uzun ince bir yoldayım 

Gidiyorum gündüz gece  → nakarat

Bilmiyorum ne haldeyim

Gidiyorum gündüz gece  → nakarat

Bu Yazıya Tepkiniz Ne Oldu?
  • 0
    be_endim
    Beğendim
  • 0
    alk_l_yorum
    Alkışlıyorum
  • 0
    e_lendim
    Eğlendim
  • 0
    d_nceliyim
    Düşünceliyim
  • 0
    _rendim
    İğrendim
  • 0
    _z_ld_m
    Üzüldüm
  • 0
    _ok_k_zd_m
    Çok Kızdım
İlginizi Çekebilir

Bültenimize Katılın

Hemen ücretsiz üye olun ve yeni güncellemelerden haberdar olan ilk kişi olun.

Yorumlar (3)

  1. websitem için çok işime yaradı teşekkür ederim

  2. Faydalı bilgilerinizi bizlerle paylaştığınız için teşekkür ederim.

  3. bu konuda bu kadar net bilgiler internette malesef yok bu yüzden çok iyi ve başarılı olmuş teşekkürler.

Bir cevap yazın