CÜMLE

Bir duyguyu, bir düşünceyi, bir haberi yansıtan sözcük dizesidir. Cümle bir yargı bildirir.

Sözcükler bir araya gelerek cümleleri, cümleler bir araya gelerek paragrafı oluşturur. Bu nedenle cümleyi anlamak için sözcüklerin anlamının bilinmesi ne kadar önemliyse paragrafı anlayabilmek için de cümlenin anlamını kavramak önemlidir.

Metin içinde sözcüklerin kullanımı, cümlenin mecaz anlamlı mı gerçek anlamlı mı olup olmadıklarını belirler.

Paçaları çamur olmuş.     ( gerçek )

Çamurluk yapma diye bağırıyordu. ( mecaz )

CÜMLEDE ANLAM VE ANLATIM 

⇒NESNEL ANLATIM

Kişisel duygu ve düşüncelerini içermeyen, herkese göre aynı olan ifadelerdir. Kişiden kişiye farklılık göstermez.

Bu film, Bolu’nun bir köyünde geçiyor.

Yazarın son kitabı “Deniz Üstünde” bugün tüm kitapçılarda.

Ülkemizin üç tarafı denizlerle çevrili.

Nesnel Anlatımın Özellikleri

• Kanıtlanabilir
• Tarafsızdır.
• Tartışmaya kapalıdır.
• Objektiftir.

⇒ÖZNEL ANLATIM

Kişiden kişiye değişen, duygu ve düşünceleri içeren ifadelerdir.

Yazarın son kitabının konusu çok etkileyici.

Şarkının sözleri insana huzur veriyor.

Yaptığı resim eşsiz bir güzelliğe sahip.

Öznel Anlatımın Özellikleri

• Kişiden kişiye değişir.
• Kanıtlanamaz.
• Tartışmaya açıktır.
• Subjektiftir.

⇒DOĞRUDAN ANLATIM

Başkalarına ait bir sözün, hiç değiştirilmeden alıntı yapılarak aktarılmasına doğrudan anlatım denir. Söz genellikle tırnak içinde ya da virgüller arasında belirtilir.

Okul müdürü, “Geleceğimiz, sizlerin ellerinde.” dedi.

Annem, “Bu konuyu seninle daha sonra konuşalım.” demiş.

Yazar, bu kitap benim hayatım, dedi.

⇒DOLAYLI ANLATIM

Başkalarına ait bir sözün, kişinin söylediği biçiminden farklı bir biçimde aktarılmasına dolaylı anlatım denir.

Bu soruları çözeceğini söyledi.

Son günlerde her şeyin yoluna gireceğini söylüyor.

Seninle gelmeyeceğini söyledi.

DİKKAT

Doktor, sağlığına dikkat et, dedi. ( doğrudan )

Doktor, kendime dikkat etmem gerektiğini söyledi.  ( dolaylı )

⇒TANIM CÜMLESİ

Bir kavram ya da varlığın ne olduğunu ya da bir özelliğini ifade eden cümleler tanım cümlesidir. 

Tanım cümleleri öznel ya da nesnel olabilir.

Şiir, ruhu besleyen edebi türdür. ( öznel )  (Şiir nedir?)

İş, oluş, hareket bildiren sözcüklere fiil denir. ( nesnel ) ( Fiil nedir?)

DİKKAT

Tanım cümleleri şart, istek, gereklilik anlamları içermez.

Ödevlerini yaparsa gelebilir. ( tanım cümlesi değil )

Zamirler çekim eki alabilirler. ( tanım cümlesi değil )

Zamir, ismin yerini tutan sözcüklerdir. ( tanım cümlesi )