İsmi niteleyen ya da belirten sözcüklere sıfat (ön ad) denir.
Sıfatlar isimleri soru ve işaret yönünden belirtir; renk, biçim, durum yönünden niteler.
Sıfatın olduğu her yerde sıfat tamlaması vardır.
Sıfatlar tek başına kullanılamaz. Tek başına kullanıldıklarında isim ya da zamir sayılırlar.
Sıfatları ismi nitelemesi ve belirtmesi bakımından iki grupta inceliyoruz.
Niteleme Sıfatları
Niteleme sıfatları ismi durum, biçim ve renk bakımından niteleyen sıfatlardır.
İsme sorulan “NASIL?” sorusunun cevabıdır.
ÖRNEK
çalışkan çocuk
kırık şişe
tombul çocuk
insafsız adam
lezzetli yemek
sürükleyici roman
kırmızı gül
yuvarlak masa
NOT: Fiilimsiler de niteleme sıfatı olarak kullanılabilir.
Beklenen haber bir türlü gelmedi.
Görünmez kaza dedikleri bu olsa gerek.
Adlaşmış Sıfat
⇒ Niteleme sıfatları çekim eki alırlarsa adlaşır ve sıfat niteliğini kaybeder buna adlaşmış sıfat denir. Bu durumda sıfatın nitelediği isim düşer ve sıfat çekim eki alır.
Eski kitaplarını kütüphaneye verdi. (niteleme sıfatı)
Eskileri kütüphaneye verdi. (adlaşmış sıfat)
Genç çocuklar parkta dolaşıyor. (niteleme sıfatı)
Gençler parkta dolaşıyor. (adlaşmış sıfat)
Belirtme Sıfatları
İsimleri işaret, soru, belgisizlik ve sayı bakımından belirten belirten sıfatlardır.
o kitap
bazı insanlar
üç elma
hangi ev?
1. İşaret Sıfatı: Varlıkları işaret yoluyla belirten sıfatlardır.
bu ev
öteki sokak
şuradaki sınıf
o çocuk
diğer yol
NOT: Bazı sıfatlar “-ki” ve “-deki” eklerini alarak işaret sıfatı olur.
sürüdeki hayvanlar
okuldaki dolaplar
NOT: İşaret sıfatları çekim eki aldıklarında işaret zamiri olurlar.
öteki sokaktan gittiler. (işaret sıfatı)
ötekinden gittiler. (işaret zamiri)
2. Soru Sıfatı: Varlıkları soru yoluyla belirten sıfatlardır.
hangi kız? → o kız
kaçıncı sınıf? → birinci sınıf
nasıl araba? → güzel araba
ne kadar elma? → çok elma
Sorulara verilen yanıtlar sıfatsa, soru sıfatıdır.
NOT: Soru sıfatları çekim eki alarak ismin yerini tutar ve soru zamiri olurlar.
Hangi anahtar senin? (soru sıfatı)
Hangisi senin? (soru zamiri)
NOT:
Kaçıncı derse başladık? (soru sıfatı) → yanıt üçüncü ders
Kaçıncı derse başladığını söyledi mi? ( soru edatı) → yanıt evet ya da hayır
Bu cümlede olduğu gibi eğer soru kelimesi cümlede olduğu halde “mı, mi, misin, misin” soru edatı varsa dikkat ediyoruz. Bu durumda soru edatı olduğunu unutmuyoruz.
3. Belgisiz Sıfat: Bir adı kesinlik kazandırmadan belirten sıfatlardır. Belirsizlik ifade eder.
bazı öğrenciler
kimi eşyalar
tüm sorumluklar
bütün acılar
birkaç kalem
hiçbir zaman
birtakım kuruluşlar
herhangi bir gün
çoğu roman
NOT: Belgisiz sıfatlar çekim eki alarak ismin yerini tutar ve belgisiz zamir olurlar.
Birçok kitap okudum. (belgisiz sıfat)
Birçoğunu okudum. (belgisiz zamir)
“BİR” SÖZCÜĞÜNE DİKKAT
Ona bir kalem aldım. (sayı sıfatı)
Onunla bir yaştayız. (niteleme sıfatı, aynı yaştayız anlamında)
Bir gün hayallerim gerçek olacak. ( belgisiz sıfat)
Onu bir sen anladın. ( sadece anlamında edat)
4. Sayı Sıfatı: Varlıkları sayı bakımından belirten sıfatlardır. Dörde ayrılır.
Asıl Sayı Sıfatı (KAÇ ?) → beş elma, on iki kalem,….
Kesir Sayı Sıfatı (KAÇTA KAÇ ?) → dörtte bir pasta, yarım ekmek,…
Sıra Sayı Sıfatı (KAÇINCI ?) → üçüncü kat, yedinci cadde,….
Üleştirme Sayı Sıfatı (KAÇAR ?) →dörder peçete, altışar ceviz,..
Güzel bir çalişma .
Teşekkürler değerli yorumlarınız için