1) Roman Nedir?

Roman daha önce yaşanmış veya yaşanabilir nitelikte olan tüm olayları konu alan edebi türler arasında yer alır. Diğer edebi türler arasında ki en büyük fark ise Romanların son derece uzun olmasıdır. Romanlarda toplumları ilgilendiren konular, toplumsal olaylar, toplumsal veya kişisel ilişkiler gerçeğe en yakın bir dille anlatılır.
Roman kelimesi ise Roma İmparatorluğu içerisinde yaşayan halkın kullandığı Latin dilene verilen isim olarak bilinir. Daha sonra herkesin anlayabilmesi için aynı dille yazılan ‘’hikaye’’ ve ‘’destan’’lara da Roman adı verilmiştir.

Kaliteli bir Roman nasıl olmalıdır;

• İyi bir dille anlatılmalıdır
• İlgi çekici olmalıdır
• Tüm toplumu ilgilendiren konular ele alınmalıdır
• Romandaki olaylar, konular iyi bir sıralamayla anlaşılır ilerlemelidir
• Konular ve karakterler çelişmemelidir
• Romandaki kişilerin karakterleri, anlatılan davranışlarından anlaşılmalıdır
• Roman okuyucuya sıkmayan yalın ve anlaşılır bir dille yazılmalıdır.

İyi bir Roman’ın en belirleyici özellikleri yukarıda sıraladığımız gibidir. Roman okuyucusu kendinden uzaklaşmak için okumayı tercih eder. Romanda yer alan karakterlerle empati kurmaya çalışır. Bittikten sonra ise genel bir yargıda bulunarak değerlendirir.

2) Roman ve Roman Türleri

Romanların birbirinden farklı türleri bulunmaktadır. Bu türler şu şekilde sıralanabilir;

a. Tarihi Roman

• Tarihi Romanlar, adından da anlaşılacağı üzere konusunu geçmiş tarihten esinlenerek alan türlerdir.
• Bu roman türünde geçmiş kıyafet tarzları, o dönemin düşünce yapısı ve yaşantısı ifade edilir.
• Türk Edebiyatında ise Tarihi romanın ilk örneği Ahmet Mithat tarafından kaleme alınan ‘’Yeniçeriler’’ isimli eserdir.
• Batılı anlamda ilk kaleme alınan Tarihi roman ise Namık Kemal’in ‘’Cezmi’’ adlı eseridir.

b. Macera Romanı

• Devamlı ve akıcı bir harekete sahiptir.
• Macera romanlarında yer alan olay ve kişiler okuyucuyu sürekli şaşırtır
• Bu romanlara polisiye, aksiyon veya serüven adı da verilebilir.
• Egzotik (Uzak ülkeleri anlatan) romanlar da macera romanları kapsamına girer.

c. Sosyal Roman

• Toplumsal olay ve konuları içeren romanlardır.
• Toplumda bulunan olgular, olaylar, kültürler sosyal romanlarda ele alınır
• Irkçılık, göçler, fakirlik, sınıf ayrımları gibi konuları barındırır

⇒ Sosyal romanlar üçe ayrılır.

1)Töre romanları: Kültürel örfleri konu alır.

2) Tezli romanlar: Belirli bir fikri ve düşünceyi savunan romanlar olarak bilinir.

3)Köy romanları: Köy yaşamını, köyde yaşayan kişileri ve görüşlerini anlatan romanlardır.

ç. Tahlil Roman

• Kişilerin ruh hallerini ve davranışlarını konu alır.
• Ruhsal davranışlar çözümlenmeye çalışır.
• Karakterlerin davranışları incelenir
• Bu romanlara aynı zamanda psikolojik roman adı da verilir.
• Türün ilk örneği ise Mehmet Rauf’un ‘’Eylül’’ adlı eseridir.
• Diğer örnekler ise Dostoyevski ‘’Suç ve Ceza’’
• Peyami Safa ‘’ Matmazel Norolya’nın Koltuğu’’ olarak bilinir.

d. Bilim Kurgu Romanları

• Teknoloji ve bilim konularını ele alan romanlardır.
• Hayalgücü ile işlenir
• Gotik romanlar bu türün temelini oluşturur.

3) Akımlara Göre Romanlar

• Romanlar akımlara ayrılır.
• Benimsenen ve özümsenmiş edebi akım ilkeleri doğrultusunda oluşturulur.
• Roman akımları dörde ayrılır:

a. Realist Romanlar

• Realizm gerçekçilik akımıdır
• Realist romanlarda kişiler ve olaylar gerçeği yansıtır
• Gerçekler incelenerek ele alınır
• Gözlem ve inceleme esasına dayalı oluşturulur.

b. Romantik Romanlar

• Kişilerin duyguları ön planda tutulur
• Arzular, düşünceler, duygular, hisler işlenir
• Duygusal bir anlatımı vardır
• Türk Edebiyatındaki örneği Namık Kemal’in ‘’İntibah’’ romanıdır.

c. Natüralist Romanlar

• Romanı yazan yazar bilim adamı gibi işler
• Realist ve Natüralist roman arasında çok benzerlik vardır
• Natüralist roman ilme ve bilgiye çok önem veren türdür
• Toplumlar, olaylar, karakterler bir laboratuvar gibi görülüp incelenir
• Türk Edebiyatında ki ilk Natüralist roman Nabizade Nazım’ın ‘’ Zehra’’ adlı eseridir.

d. Postmodern Romanlar

• Bu roman türünde yazar dış dünyadan ziyade iç dünyayı ele alır
• Gerçeklik değil anlam yoğunluğu işlenir
• Çünkü postmodern yazarlarına göre dil değil anlam daha önemlidir
• Postmodern romanlarda okuyucu son derece önemlidir
• Okuyucu anlamı üreten kişidir
• Türk edebiyatında postmodern roman yazarları Oğuz Atay, Elif Şafak ve Orhan Pamuk’tur.

4) Roman ile Hikâye Arasındaki Farklar

• Roman ve Hikaye türleri birbiri ile benzerlik gösterdiği için çok karıştırılır.
• Ancak türleri birbirinden ayıran belirleyici farklar vardır.
• Her iki türde anlatmaya bağlı edebi metin türleridir
• Her iki türde de giriş, gelişme ve sonuç bölümleri bulunuyor
• Her iki türde de gerçeklik ön planda tutuluyor
• Her iki tür de de zaman ve makan bellidir
• Hikayeler romanlara göre daha kısadır
• Hikayede yer alan kişi sayısı romana nazaran daha azdır
• Hikayede tek bir konu varken, romanda olay ve konular bölünerek anlatılır
• Hikaye tek boyutlu iken, roman birden fazla boyut ile işlenir.

5) Bakış Açısı ve Anlatıcı Türleri

Edebi türlerin tümü bakış açısı ve anlatıcı türleri içerir. Roman için bakış açısı ve anlatım türlerini hep birlikte inceleyelim.

Anlatıcı: Hikaye, roman, masal vb. türleri anlatan varlığa anlatıcı adı verilir.
Bakış Açısı: Dünya görüşü, kişiler ve olaylara karşı üretilen fikir, karakterlerin davranışlarını yorumlama şekli olarak ifade edilebilir.

Bakış açısı ve anlatıcı türlerini dört başlıkta inceleyebiliriz;

1) İlahi Bakış Açısı

• Olanları ve olacakları görür
• Kahramanların iç dünyasında yer alan her düşünce ve duyguyu bilir
• İlahi bakış açısında anlatıcı gözlemci rolü oynar
• 3. tekil şahıs (o) ağzıyla konuşur
• Okuyucuya da önerilerde bulunup sohbet eder
• İlahi bakış açısı destan türünden roman türüne geçmiştir
• İlahi bakış açısı daha çok klasik romanlarda kullanılsa da günümüzde de çok tercih edilen bir anlatım türüdür.

2) Kahraman Bakış Açısı

• Eserde yer alan kahramanlardan birinin olayı anlattığı roman türlerinde kullanılır
• Bu kahraman ana kişi de olabilir, geride duran bir kahraman da olabilir
• Kendi yaşam deneyimlerini anlatırken ön plana çıkarı
• Tekil kişi(ben) ağzı ile anlatır
• Kahraman anlatıcının olduğu romanlar ‘’otobiyografik’ ’roman olarak adlandırılır
• Kahraman anlatıcı samimi ve yalın bir dil kullanır
• Okuyucuya samimi davranır

3) Gözlemci Bakış Açısı

• Gözlemci anlatıcı dış dünyada olanları gözlemler
• İzleyici rolündedir
• Arka planda oluşan gözlemlerini okuyucuya aktarır
• Hem (o) hem de (ben) ağzını kullanabilir
• Kahramanların ruh halleri için ince gözlemler yapmaz

4) Çoğulcu Bakış Açısı

• Çoğulcu bakış açısı iki anlatıcıdan oluşan eserlerde görülür
• Çoğulcu bakış açısı ile yazılan eserlerde bir anlatıcı olabilir, ancak birkaç kahraman bazı bölümlerde anlatımı üstlenebilir
• Kahramanlar bakış açılarını dile getirebilir
• Buradaki amaç okuyucuyu sıkmadan birden fazla anlatımı aktarmaktır