⇒ Bir kip ekinin başka bir kip ekinin yerine kullanılmasına “anlam, kip, zaman” kayması adı verilir.

• Her yaz tatile gidiyor. (gider → geniş zaman yerine şimdiki zaman kullanılmış)
• Her pazar yürüyüşe çıkıyorum. (çıkarım → geniş zaman yerine şimdiki zaman)
• Her şey olacağına varır. (varacak → geniş zaman gelecek zamanın yerine)
• Kapı çaldı, gelen babam olacak. (olmalı → gereklilik yerine geniş zaman)
• Nasrettin Hoca bir gün yardım ister.(istemiş → duyulan geçmiş zaman yerine geniş zaman)
• Önümüzdeki hafta derslere başlıyorum. (başlayacağım → gelecek zaman yerine şimdiki zaman)
• Bu dilekçeyi sonra yazarsınız. ( fiil geniş zamanda çekimlenmiş, iş gelecek zamanda yapılacak.
• Ama çok dikkatli olacaksın. (olmalısın → gereklilik kipi yerine gelecek zaman)

Kiplerde zaman kayması anlatım bozukluğuna yol açmaz.

ÖRNEK CÜMLELER

Bilinen geçmiş zaman yerine geniş zaman

• Kazanmak için çok çalışır ve sonunda başarır. (çalışırdı/başardı) 

Gelecek zaman yerine geniş zaman

• Annem bunu duyunca çok sevinir. (Sevinecek)
• Öğretmenler yarın gelir. (gelecek)

Şimdiki zaman yerine geniş zaman

• Doktor bey evrakları ister. (istiyor)

Gelecek zaman yerine şimdiki zaman

• Haftaya İzmir’e gidiyorum. (gideceğim) 
• Pazar günü AVM açılıyor. (açılacak)

Geniş zaman yerine şimdiki zaman

• Her zaman süt içiyor. (içer) 

İstek yerine emir

• Her şey gönlünce olsun 

Emir yerine gelecek zaman

• Bu kiloyu bir ayda vereceksin! (ver) 

Şimdiki zaman yerine miş’li geçmiş zamanın hikâyesi:

• Buyurun, ne bakmıştınız? (bakıyorsunuz)

İstek kipi yerine şart kipi

• Gelsen de şu işleri birlikte yapsak.

Örnek Soru

Aşağıdaki cümlelerden hangisinin fiil kipinde anlam kayması yoktur?

A) Tatilimi genellikle İzmir’de geçiriyorum.

B) Okula gitmek için hazırlanıyor.

C) Sen hiçbir sözünü tutmuyorsun.

D) Bugün arkadaşlar bize geliyorlar.

E) Yarın İstanbul’a gidiyorum.

(ÖYS 1987)

Cevap : Doğru cevap “B” seçeneğidir. Diğer seçeneklere baktığımızda “geçiririm, tutmazsın, gelecekler, gideceğim” şeklinde kullanılmaları gerekiyordu.