Cümlede anlam biçim ilişkisini incelerken olumlu cümle, olumsuz cümle ve soru cümleleri üzerinde duracağız.

⇒OLUMLU CÜMLE

Cümlede verilen yargının var olduğunu ya da gerçekleştiğini ortaya koyan cümlelerdir.

• Çantasında beş tane kalem var. ( var olduğu belirtilmiş )
• Arkadaşlarıyla havuzda yüzüyor. ( eylem gerçekleşmiş )

ÖNEMLİ

“ölmek, hastalanmak,…” ifadeleri belirtilen eylem gerçekleşmişse olumludur. Anlamları bakımından incelendiğinde olumsuz kabul edilir.

⇒OLUMSUZ CÜMLE

Cümlede verilen yargının var olmadığının  ya da gerçekleşmediğini ortaya koyan cümlelerdir.

• Bugün bahçede kimse yok. ( var olduğu belirtilmemiş )
• Kimsesizlere bağış yapmadım. ( yargı gerçekleşmemiş )

NOT

Dilimizde “-siz, -me, -mez” gibi ekler, “yok, değil, ne…… ne……” gibi kelimeler, olumsuzluk oluşturmak için kullanılır.

 NOT

İki olumsuz bir olumluyu oluşturabilir.     Yok değil (Var)

NOT

Anlamca olumlu, yapıca olumsuz cümleler

• Cebinde para yok değil. (var)
• Sana söylediklerini duymamış olamazsın. ( duymuşsundur )

 NOTAnlamca olumsuz, yapıca olumlu cümleler

• Bir daha sözlerine inanırım mı sandın? (inanmam)
• Bu haliyle onu kim beğenir? ( kimse beğenmez )

⇒SORU CÜMLESİ

Bir yargıyı soru anlamıyla aktaran cümlelerdir. Gerçek soru cümleleri olabileceği gibi sözde soru cümleleri de vardır. Gerçek soru cümleleri yanıt gerektirdiği halde sözde soru cümleleri yanıt gerektirmez.

• Buraya ne zaman geleceksiniz? ( gerçek soru cümlesi )
• Birden karşıma çıkmasın mı?   ( sözde soru cümlesi )