Fiilimsi (Eylemsi) Konu Anlatımı
Abone Ol 

Fiilimsi (Eylemsi) Konu Anlatımı

Fiil soylu oldukları halde fiillerin aldıkları ekleri alamayıp, fiillerden türetilerek cümlede isim, sıfat ve zarf  göreviyle kullanılan sözcüklere fiilimsi denir Parka gelen adam biraz koşup oturmak istedi. Gelen: Sıfat Koşup : Zarf Oturmak: İsim Fiilimsiler eylem özelliklerini yitirmiş sözcüklerdir. Fiil çekim eklerini almazlar, sadece olumsuzluk ekini alabilirler. Seni sevmeyen var mı acaba? ⇒ İsim çekim eklerini alabilirler. Kitap okumaya […]

Fiil soylu oldukları halde fiillerin aldıkları ekleri alamayıp, fiillerden türetilerek cümlede isim, sıfat ve zarf  göreviyle kullanılan sözcüklere fiilimsi denir

Parka gelen adam biraz koşup oturmak istedi.

  • Gelen: Sıfat
  • Koşup : Zarf
  • Oturmak: İsim

Fiilimsiler eylem özelliklerini yitirmiş sözcüklerdir. Fiil çekim eklerini almazlar, sadece olumsuzluk ekini alabilirler.

  • Seni sevmeyen var mı acaba?

⇒ İsim çekim eklerini alabilirler.

  • Kitap okumaya gidiyor. (hal eki)
  • Geldiğimde konuşabiliriz. (iyelik eki)

⇒ Birleşik cümlelerde yan cümlecik olurlar. Kurdukları yan cümleciğin yüklemi görevini üstlenirler.

  • Sınava girip ehliyeti alıyorum.

⇒ Yüklem olabilmeleri için ek eylem almaları gerekir.

  • Onu son görüşümdü.(gör-üş-üm-idi)

⇒ Fiilimsiler çatı eki alabilirler.

  • Her insan sevilmek ister tabii.

FİİLİMSİLER ÜÇ BAŞLIKTA İNCELENİR

1.İSİM FİİL (AD EYLEM)

⇒Fiil kök ve gövdelerinden türeyerek cümlede isim görevinde kullanılan fiilimsi çeşidine isim fiil denir.

⇒İsim fiiller, bir iş, oluş ve hareketin adıdır.

FİİL KÖKÜ      YA DA      GÖVDESİ-ma, -me-mak, -mek-ış, -iş İSİM FİİL

İSİM FİİL KODLAMA

MA-Y-IŞ-MAK

  • Bende gezmek, dolaşmak istiyorum.
  • Spor yapmanın bir çok faydası var.
  • Karın yağışını seyretmek nefis bir duygu.
  • Konuşmasına başlamak istiyordu.
  • Düzenli ders çalışmak her zaman başarının anahtarıdır.
  • Sevmek ne güzel şey.

“-ma, -me” olumsuzluk ekiyle, isim fiil eki “-ma, -me” yi karıştırılmamalıdır.

  • Yanıma gelmek için çekinmene gerek yok.  (İsim fiil)
  • Öğretmenim gerçekleri söylemekten çekinme, dedi. (olumsuzluk eki)

“-ış, -iş” işteş çatı ekiyle, isim fiil eki “-ış, -iş” karıştırılmamalıdır.

  • O nasıl bir bakıştı öyle… (isim fiil)
  • Uzun süre tanımıyormuş gibi bakıştılar. (işteş çatı)

İsim fiil ekine benzeyen “-mak, -mek” ile kalıcı isim yapan “-mak, -mek” yapım eklerini birbirine karıştırmamalıyız.

  • Annesinin hazırladığı yemek çok lezzetliydi. (kalıcı isim)
  • Bunları yemek zorundasın. (isim fiil)
  • Toprağı kazma ile havalandırıyor. (kalıcı isim)
  • Bahçeyi kazma işi başladı. (isim fiil)

İSİM FİİL ÖRNEK CÜMLELER

  • Odunları yakmak için topladık.
  • Zamanın bakışı didikliyor, bak kayaları.
  • Su kaynamaya başlayınca altını kapatırsın.
  • Ali’nin zamanında gelmeyişi işi bozdu.
  • Onunla konuşmadan sana bir şey diyemem.
  • Özür de dileyebilmek gerekir.
  • Sevmek insanı yücelten bir duygudur.
  • Televizyon programlarının çok izlenmesi gittikçe artıyor.
  • Ortaya çıkan rakamları izleyiciye ulaştırmak gerekir.
  • Sınavı kazandığımda kendimi ödüllendirmeyi düşünüyorum.

2. SIFAT FİİL (ORTAÇ)

⇒ Hem eylem bildirip hem de sıfat göreviyle kullanılabilen sözcüklere sıfat fiil (ortaç) denir.

FİİL KÖKÜ      YA DA      GÖVDESİ-an, -en, -ası, -esi, -mez, -maz, -ar , -er, -r, -dik, -dık, -tik, -tık,-ecek, -acak, -miş , -mış, -muş, – müş SIFAT FİİL

SIFAT FİİL KODLAMA

AN-ASI-MEZ-AR-DİK-ECEK-MİŞ

  • Bilinmez dertlere düşmüş.
  • Solmuş çiçekleri değiştirelim.
  • Yıkılası evler var mahallede.
  • Yapılacak işler listesi hazırladım.
  • Tanıdık dostları arayalım.

⇒ Sıfat fiiller de diğer sıfatlar gibi ismi niteler.

  • Beklenen adam geldi.

⇒ “-an, en” ekiyle türetilen sıfat fiiller yalnız kullanıldığında adlaşır ve adlaşmış sıfat olur.

  • Yaşayan insanlar var burada. (sıfat fiil)
  • Yaşayanlar var burada. (adlaşmış sıfat)

“-mez” sıfat fiil ekiyle “-mez” geniş zamanın olumsuzu birbirine karıştırılmamalıdır.

  • Ne bitmez bir konu bu. (sıfat fiil)
  • Bu konu kısa sürede bitmez. (geniş zamanın olumsuzu)

“-ar, -er” sıfat fiil ekiyle, “-ar, -er” geniş zaman kip eki birbirine karıştırılmamalıdır.

  • Koşar adımlarla gidiyor. (sıfat fiil)
  • Her akşam bu saatlerde yürüyüş yapar. (geniş zaman kipi)

“-dık, -dik” sıfat fiil ekiyle, “-dık, -dik” görülen geçmiş zamanın 1. çoğul şahıs  eki birbirine karıştırılmamalıdır.

  • Bilmediğin işlere karışma. (sıfat fiil)
  • Dün arkadaşlarını gördük. (görülen geçmiş zamanın 1. çoğul şahıs)

“-acak, -ecek” sıfat fiil ekiyle, “-acak, -ecek” gelecek zaman kip eki birbirine karıştırılmamalıdır.

  • Yapılacak işlerim var. (sıfat fiil)
  • Yarın bütün işler yapılacak. (gelecek zaman)

“-mış, -miş” sıfat fiil ekiyle, “-mış, -miş” duyulan geçmiş zaman kip eki birbirine karıştırılmamalıdır.

  • Seçilmiş kitaplar arasındaydı.(sıfat fiil)
  • Küçük yaşlarda yazmaya başlamış. (duyulan geçmiş zaman)

SIFAT FİİL ÖRNEK CÜMLELER

  • Veren eli herkes öper.
  • Bu işten çıkar sağlamaya çalışıyor.
  • Kahrolası hırsız bunu neden yaptın?
  • Burası görülesi bir yer.
  • Olmadık yerde hep karşıma çıkıyorsun.
  • Dönülmez bir yolculuk başlamıştı.
  • Bahçedeki domatesler yenecek duruma gelmiş.
  • Yemeğe kalacak kişiler adını yazdırsın.
  • Kullanmadığınız giysileri getirin.
  • Bu duruma söyleyecek söz bulamıyorum.

3. ZARF FİİL (BAĞ FİİL- ULAÇ)

⇒ Fiilden türeyip eylem bildiren, cümlede zarf fiil görevinde kullanılan sözcüklere zarf fiil (bağ fiil, ulaç) denir.

FİİL KÖKÜ      YA DA      GÖVDESİ-ken, -alı, -eli, -asıya, -esiye, -madan, -meden,-ınca, -ince, -unca, -ünce,-ıp, -ip, -up, -üp, -arak, -erek,-dıkça, -dikçe, -dukça, -dükçe, -tıkça, -tikçe,-r…….-mez,-a……..-e, -dığında, -diğinde,-casına, -cesine, -maksızın, meksizin ZARF FİİL

ZARF FİİL KODLAMA

Kenyalı asiye ince ipi araklamadan gittiğinde oldukça gençti.

  • İçeri girince herkes ona baktı.
  • Türkü söyleyerek dolanıyor.
  • Taşınmadan iki ay önce tanıştık.
  • Günlerdir düşünüp duruyorum.
  • Yağmur sabahtan beri durmaksızın yağıyor.

⇒ Bağ fiil, eylemleri ve eylemsileri durum ve zaman bakımından belirtir.

  • Gün doğmadan geldiler. (zaman)
  • Yatarken yemek yeme. (durum)

İsme gelen “-ken” eki fiilimsi değildir.

  • Hastayken dinlenmelisin.

“-madan, -meden”  zarf fiil ekini almış fiiller zaman ve durum bildirir. İsim fiil eki “-ma, -me” ile hal eki “-dan, -den” in bir araya gelmesiyle oluşan biçimle “ma+dan” karıştırılmamalıdır.

  • Seninle görüşmeden cevap vermiyor.(zarf fiil)
  • Bu görüşmeden bir şey çıkmadı. (isim)

ZARF FİİL (BAĞ FİİL – ULAÇ) ÖRNEK CÜMLELER

  • Sen gideli buraların tadı kalmadı.
  • Onu ölesiye seviyormuş.
  • Eve varınca beni ara.
  • Dükkanı satıp yeni bir işe başlamış.
  • Ödevini yaparak iyi bir not aldı.
  • Buralar gittikçe betonlaşıyor.
  • Çocuklar koşa koşa geldi.
  • Ayşe’yle konuşmadan içim rahat etmedi.
  • Arabalar durmaksızın ilerliyor.
  • Evden çıkar çıkmaz yanıma geldi.
  • Yola çıktığında saat beşe geliyormuş.
  • Seni anlıyorum dercesine bakış attı.

Sosyal Medyada Paylaşın:

BİRDE BUNLARA BAKIN

Düşüncelerinizi bizimle paylaşırmısınız ?

  • ÇOK OKUNAN
  • YENİ
  • YORUM