Anlamları Bakımından Fiiller

⇒ İş (kılış), oluş ve durum (hareket) bildiren sözcüklere fiil (eylem) denir.

⇒ Fiiller “-mak, -mek” mastar eklerini ve olumsuzluk eklerini alabilen sözcüklerdir.

• koş-mak → koş-ma-mak
• yap-mak → yap-ma-mak
• sev-mek → sev-me-mek

Anlamları Bakımından Fiiller

Kılış (iş) Fiili

⇒ Cümlede yapılan işten etkilenen varlığın bulunduğu fiillerdir.

⇒ Nesne alırlar. ( Nesne, fiile sorulan neyi?, kimi? sorularının cevabıdır.)

⇒ Kılış fiilleri nesne aldıkları için çatı bakımından geçişli fiillerdir.

• (onu) oku-
• (onu) yaz-
• (onu) at-
• (onu) bil-

Cümlede kılış fiilini bulmak için fiilin başına “onu” sözcüğünü getirdiğimizde anlamlı oluyorsa kılış fiilidir.

• Bütün gün evi temizledi. (neyi temizlemek? → evi )
• Oyuncaklarını balkondan atmış. (neyi atmış? → oyuncaklarını )

Cümlede kullanılmasa da fiil “neyi, kimi” sorularına yanıt veriyorsa kılış (iş) fiilidir.

• Onunla birlikte yazdık. (neyi yazmak? → onu → yazıyı → hikayeyi,…)

Durum (Hareket) Fiili

⇒ Öznenin durumu hakkında bilgi veren fiillerdir.

⇒ Nesne almazlar. “Neyi, kimi” sorularına yanıt vermezler.

⇒ Nesne almadıkları için çatı bakımından geçişsiz fiillerdir.

• gül-
• ağla-
• bak-
• uyu-
• git-

     Bir baktım yanımda uyumuş. (neyi uyumak? → yanıt yok)

      İrem Silivri’ye gitti. (neyi gitmek? → yanıt yok)

Oluş Fiili

⇒ Gerçekleşmesi zamana bağlı olup kendiliğinden gerçekleşen eylemlerdir.

⇒ Nesne almazlar.

• Sonbahar geldi yapraklar sarardı. 
• Ekmek ne çabuk bayatladı.
• Bahçedeki elmalar çürümüş.
• Balkonun demirleri paslanmış.
• Saçların çok sağlıklı uzuyor.

Fiillerde Kişi Ekleri

⇒ Fiilde bildirilen iş, oluş ya da durumun kaçıncı kişi tarafından yapıldığını belirten eklerdir.

⇒ Kişi ekleri, cümlede işi yapanı yani özneyi bildirir.