Bir sanatçının kimlerden etkilendiğini, kimleri etkilediğini ad ve alan belirterek sıralamak gerçeği bütünüyle karşılamaz kuşkusuz; aynı zamanda kaçınılmazdır bu. Cemal Süreya Bilinmeyenler…

Cemal Süreya Bilinmeyenler

Cemal Süreya, ilk kitabı çıktığı sırada, kendinde etkilerini en
seçebildiği şairlerin Oktay Rifat ve Melih Cevdet Anday olduğunu söylüyordu: ”Mısra kurmasını, dile yaslanmasını onlardan öğrendim.”

İlhan Berk’i, Turgut Uyar’ı, Sezai Karakoç’u, “bir ara” kaydıyla
Attila İlhan’ı da sayıyor ve “en önemli şair saydığım halde Fazıl Hüsnü’nün mısralarıyla benimkilerin hiç ilişiği olmadı galiba,” diyordu. Özdemir İnce, “Şiirsel anteni ve radarları metafizik düzeyde duyarlıydı, bir şiir medyumuydu,” dediği Cemal Süreya’nın kaynaklarını şöyle sıralar:

Kaynaklarından biri Fransız şiiriydi: Guillaume Apollinaire, Max Jacop, Paul Eluard ve Jacq ues Prevert.

Divan ve halk şiirleri, Tanzimattan sonraki şiir, kutsal kitaplar bilgisi. Mitoloji ve destanlar ,tarih, coğrafya, maliye, bilimsel bilgi. Bunların hepsinin Cemal Süreya’nın keskin zekası, kıyısız imgelemi, sınırsız dili aracılığıyla gülen ve uçarı bir şiire dönüştüğünü biliyoruz.

Cemal Süreya sokakları her gün yeniden keşfedilecek bir kozmopolit anakenttir, çeşitli diller konuşulan ve her yolcunun kendi yolunu bulacağı uçsuz bucaksız kırlardır. Bu özellikleriyle Cemal Süreya hem bir sürekli öncü, hem de genç bir klasiktir.”

Etki

Cemal Süreya’nın başka şairler üzerindeki etkisinden çokça
söz edildi. Eleştirmen Mehmet H. Doğan da yazmıştı bunu: “Kaç kişiden duymuşumdur şu sözleri: ‘Cemal’in yeni bir şiirini okuyunca, benim içimden de hemen bir şiir yazmak geliyor.’ Bu çok ilginç, gizi çözülemeyecek bir özellik …

C. Süreya, Üvercinka dönemini hep bu havada geçirdi. Yazdığından fazlasını yazdırdı. ‘Yeni bir şiir’in topluca yazılış şöleninde coşkuyu ayakta tutan öncüydü.”

Cemal Süreya da farkındaydı etkisinin: Bakın, bugün yaşayan sanatçılar arasında gençleri etkileyen iki şair var. Biri hen, biri Ece Ayhan. Şiirime bakıyorum, bir de yazılan .şiirlere bakıyorum.

Benim şiirimi sevmiş olduklarını anlıyorum. Bütün şairler için söylemiyorum bunu. En çok diyorum. Belki bu yarın değişir. On yıl önce Ahmed Arif’in daha çok etkisi vardı. Nazım etkisi var; ama eskisi kadar değil. Attila İlhan etkisi …

Kaynak: A’dan Z’ye Cemal Süreya