Köy Enstitüleri / Köy Enstitüsü Nedir ?

Köy Enstitüleri / Köy Enstitüsü Nedir ? Köy Enstitüsü nedir ?  

Köy Enstitüleri 17 Nisan 1940 tarihli ve 3803 sayılı yasa ile ilkokullara öğretmen yetiştirilmesi amacıyla açılan okullara verilen addır. Köy Enstitüsü projesi bütünüyle Türkiye Cumhuriyeti’ne aittir ve dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel tarafından yönetilmiş bir programdır. 

O dönemlerde Türkiye 

Köy Enstitülerini anlamak için önce o dönem hakkında bilgi sahibi olmalıyız. Ülkede , o dönemlerde savaşmaktan yorgun düşmüş yoksul bir halkın varlığı söz konusuyken . Ülke düşman işgalinden arınmış, II. Dünya Savaşına girmeye de direnmiştir. Ancak dünya devlerinin savaş haline olması bizlere ekonomik yönden etki ederken ;   işsizlik ve toprağı ekip biçememe durumlarından dolayı köyden kente göçler başlamıştı .  

Ülkeyi düşman işgalinden kurtardıktan sonra ise devletimizin varlığını  baki kılmak adına sanayileşme  , tarım ve hayvancılığı ileri seviyeye taşımak için pek çok ekonomik atılım yapmak zorunlu haldeydi  . Tabi bunun yanında eğitim , bilim , kültür ve sosyal yaşam alanlarında da yenlikler ardı sıra başladı . Bir yerde şehirleşme hız kazanırken kültür karmaşası yaşayan milletin varlığı söz konusuydu. O zaman ki köy yapıları  günümüzde ki gibi değil şehirlere kıyasla daha fazla nüfusu barındırıyordu bünyesinde. O kadar insanın beslenme ihtiyacı ve ülkenin kalkınması da ülkemizdeki verimli toprakların işlenmesinden geçiyordu. Hatta kurulan fabrikalara da ham madde ihtiyacı bu sayede karşılanması gerekiyordu. Peki daha yeni rejim değişikliği yaşamış , onca harp atlatmış olan Türk milleti bu gelişmelere hazır mıydı ? İşte Köy Enstitülerinin ihtiyacı da bu şekilde doğdu. Hem köylerde okuma yazma oranı artacak , kültürel bilinç seviyesi yükselecek hem de verimli topraklar terk edilmeyerek üretim arttıracaktı. Tabi bu  üretim köyün coğrafyasına uygun olarak hayvancılık , arıcılık, meracılık…  şeklinde olacaktı . Ayrıca kendi köyünde yetişen çocuklar orada kalarak üretimin devamlılığını sağlayacaktı. Yani Köy Enstitülerinin varlığı üretimden ,eğitime , işsizliğe kadar pek çok işleve sahipti.  

Köy Enstitüleri açma düşüncesi

İsmet İnönü’nü Cumhurbaşkanlığı’nda , dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel ve  Milli Eğitim Müdürü İsmail Hakkı Tonguç’un  girişimleri ile eğitim bilimci John Dewey’in yaptığı araştırmalar doğrultusunda Köy Enstitüleri açma fikri savunulmaya başlandı . Bu önemli isimlerin savunması  eğitim ve işi birleştirme düşüncesinden gelmekteydi. Tabi köy enstitülerini çok geniş kapsamlı eğitim kurumları olarak düşünmek gerek. Çünkü köye gelen öğretmen sadece okuma yazma veya modern müfredat öğretmekle yükümlü değil bilim ve sanat da tarım ve hayvancılık üzerine de  donanımlı olmak durumundaydı. Üstelik verilen eğitim yalnızca sınıflarda teorik olarak değil uygulamalıydı. Köy Enstitülerin kendilerine ait bağı , ekip biçilecek toprağı , kovanları ve pek çok atölyeleri vardı. Her öğrencinin bir enstrüman çalma  zorunluluğu vardı.    

Bu okulların planı ve programı bu şekildeydi . Ancak hayatın her alanında bilgi, ve tecrübe sahibi öğretmen açığı bulunmaktaydı.  girişimin evveliyatı vardır. 11 Haziran 1936 tarihinde “ Köy Eğitmenleri Yasası “ çıkarılarak Atatürk’ün emriyle;  ordunun zeki çavuşlarının , kısa süreli kurslardan geçirildikten sonra köylere eğitmen olarak gönderilmeleri  kararlaştırıldı. 1940’ta da Köy Enstitüsü adıyla faaliyet göstermeye başladı. 

 Araştırmalara göre; Köy Enstitüleri sayesinde 1940 ve 1946 yılları arası 15 bin dönüm tarla tarıma elverişli hale getirildi ve bu tarlalarda üretime başlandı, 750 bin fidan dikildi, 1200 dönüm bağ oluşturuldu, 150 büyük çaplı inşaat, 60 işlik, 210 öğretmen evi, 36 ambar ve depo, 48 ahır ve samanlık, 100 km yol, 16 su deposu, 12 tarım deposu, 20 uygulama okulu ve 12 elektrik santrali yapıldı.  

Köy Enstitüleri Neden Kapatıldı ?  

 Buraya kadar her şey başarılı ve yapılan atılımdan verim de sağlanıyor. Öyleyse neden kapatıldı ? Dağın görünen kısmında bu okulların artık işlevini yitirdiği , bu okullarda komünist faaliyetlerinin yürütüldüğü ve uygunsuz şeylerin yaşandığı yönünde iftiralar olsa . Türkiye’nin dış politikada ABD’ ye yaklaşması ve ABD’nin Marshall yardımı karşılığında iç yapılanmalarımıza müdahale etmeleridir  

Neticede ,  Türkiye’nin iç siyasetindeki ikilikler ile Hasan Ali Yücel görevden alındı ve Köy Enstitüleri de Köy Öğretmen Okulları’na dönüştürüldü . 1954’de Demokrat Parti Hükümeti döneminde de tamamen kapatıldılar.  

 SONUÇ :  

Sonuç olarak Köy Enstitülerinin açılmasının 80. yılına ithafen  , her şeyin düşünüldüğü bir sistem ve uygulama olan Köy Enstitüleri hakkında araştırmalarımı ve akademik ders notlarımdaki  bilgilerimi sizlerle paylaştım . Bu eğitim sistemi günümüze kadar devam ediyor olsaydı şuan halen işsizlik oranı bu kadar fazla olur muydu ? Üretim yine de durur,  çiftçi de bu kadar dertli olur muydu ? Diye düşünmeden edemiyor insan …  

Kaynak :  Yahya Akyüz , Türk Eğitim Tarihi . Mustafa Albayrak , Türk Siyasi Tarihinde Demokrat Parti