Yeni yıla girmeden önce biraz düşünelim diye düşündüm. Düşünmekten kastım bu yılın nasıl geçtiği falan değil. Bunu ister istemez herkes düşünüyordur zaten. Ben ” her şey “i düşünelim istedim. Her şey ne anlama geliyor?

Evet, ne anlama geliyor, hiç düşündük mü bunu? Bunu uzun uzun ciddi bir şekilde düşündüğümüzde belki de ‘hiçbir şey’ cevabını vereceksiniz. Çünkü ben bu cevabı veriyorum. Ama ‘hiçbir şey’ cevabını vermeden önce ‘her şey’ cevabını veriyorum.

Tabi ki sorunun muhatabı değiştikçe cevaplarda değişir. Bak şimdi sen de bir cevap verdin…

Kimsenin aklına gelmeyen bir cevap belki de…

Thomas Nagel’in Her Şey Ne Anlama Geliyor adlı kitabı felsefeyi merek edenler için küçük bir giriş olabilir. Felsefe, hep hayatımızdadır aslında sadece derinine inmeyiz. Belki korkarız, belki saçma buluruz ama hep soru sorarız. Felsefe de soru sormaktır aslında ve bence sorular en güzel cevaptır.

Evet, sizi duyuyorum şuan. Haklısınız, hayatta, gün içinde bir sürü sorular soruyoruz kendimize . Bunların hepsi birer felsefe mi der gibisiniz. Bunu bilemem ama çocukların meraklı soruları birer felsefe ve bana sorduğunuz bu soru da bir felsefe…

Kitabın ismi ne kadar genellik içerse de kitabımız ince bir kitap ve birçok konuda düşünmemizi sağlayan bir kitap.

Yaşam, ölüm, zihnimiz ve zihnimizin dışındaki zihinler, ahlak, özgürlük, eşitlik-eşitsizlik, adalet gibi konular kısa kısa anlatılıyor. Bütün bu konulardan ben ne anlıyorum, o ne anlıyor, herkesin anlaması ve bilmesi gereken genel geçerlilik nedir? Bir genel geçerlilik var mıdır?

Her şey ne anlama geliyor, ne anlıyoruz?

Sen ne anlıyorsun ve ben ne anladım?

Ben hiçbir zaman senin ne anladığını tam olarak bilemiycem tıpkı senin benim anladıklarımı bilemeyeceğin gibi. Zihnimden geçenler benim zihnimden geçerler.

Diğer insanların senin gibi düşünüp düşünmediklerini ya da senin onlar gibi düşünüp düşünmediğini sen bilemeyeceksin. Tabi ki onlar da … Bu belki olmuştur ama sen bunu da bilemezsin. İnanmanı kast etmiyorum aynı düşündüğünüze inanıyorsan inanırsın, ben sadece soru soruyorum. İnanmak, bilmek değildir.

Konuyu biraz somut hale getirirsek sanırım daha iyi anlaşılmayı sağlayacaktır. Mesela; benim bir elmayı ısırdığım da aldığım tat hiçbir zaman senin aldığın tatla aynı olmadı. Elbette ki elmanın herkes tarafından bilinen bir tadı vardır. Tıpkı limon ekşiliği gibi… ya da balın tatlılığının inkarında değiliz. Tatlar, tuzlar , ekşiler vs. geneldir. Genel geçerliliği yüksektir. Ama her bireyin uyaranları farklıdır.

Tat alma konusundaki uyaran farklılığı gibi kararlar, seçimler de farklıdır. Çünkü zihinler düşünceler farklı.

Konuyu şöyle bir toparlarsak her şey hem genel bir her şey anlamına hem de her insan için ayrı birer her şey anlamına geliyor. Öğretilenler her şeyler ve bizim her şeylerimiz bir arada…

Kitaptaki her konuya ayrı ayrı değinmedim çünkü okuyup sizlerin yorumlaması daha doğru olacaktır. Ben sadece biraz kafa karışıklığı yaratmaya çalışıp dikkat çekmek istedim. Dediğim gibi benim okuyup anladığım sizin okuyup anladığınızdan apayrı olabilir…

Evet,

Her şey ne anlama geliyor?